ĐẠO ĐỨC ĐÚNG

Trích sách Dẫn vào đời sống đạo đức của thánh Phan-xi-cô đờ Xan, giám mục :

“Khi tạo thành vạn vật, Thiên Chúa, Đấng đã truyền cho cây nào sinh quả nấy theo từng loại. Cũng vậy, Người truyền cho các Ki-tô hữu là những cây sống động trong Hội Thánh của Người phải sinh hoa trái đạo đức tuỳ theo phẩm chất, tuỳ theo hoàn cảnh sống và ơn gọi của mỗi người.

Cha muốn nói rằng đời sống đạo đức phải được thể hiện theo nhiều lối khác nhau : người sang khác kẻ hèn, đầy tớ khác ông chủ, bà goá khác thiếu nữ chưa kết bạn hay đã lập gia đình. Phân biệt như thế vẫn chưa đủ mà cách riêng còn phải thích nghi việc thực hành đời sống đạo đức tuỳ theo sức lực, công việc và bổn phận của mỗi người.

Con thân mến, cha xin con hãy nói cho cha biết : các giám mục mà muốn sống ẩn dật như các ẩn sĩ Sác-tơ-rơ thì có thích hợp hay chăng ? Những người đã lập gia đình mà lại dửng dưng đối với của cải hơn các tu sĩ Ca-pút-si-nô, người lao động mà ở nhà thờ suốt ngày như tu sĩ, còn tu sĩ lúc nào cũng lao mình vào các công việc và các hoạt động như các giám mục, để đáp ứng nhu cầu của tha nhân, như vậy hỏi có thích hợp không ? Và một đời sống đạo đức như thế chẳng hoá ra lố bịch, hỗn độn và không thể chịu nổi hay sao ? Thế mà điều nghịch lý đó lại thường hay xảy ra.

Không, con thân mến, lòng đạo đức mà đích thực thì không làm hư hại gì cả ; nó kiện toàn mọi sự. Nhưng khi lòng đạo đức nghịch với ơn gọi chính đáng của mỗi người, thì chắc chắn nó là giả dối. A-rít-tốt nói : “Ong hút mật từ hoa mà không làm cho hoa héo tàn” ; nó vẫn giữ cho hoa nguyên vẹn và tươi tắn như khi nó mới đậu vào. Lòng đạo đức đích thực còn làm được hơn thế nữa, vì chẳng những nó không làm hỏng bất cứ ơn gọi hay công việc nào, trái lại còn tô điểm và làm cho thêm xinh đẹp. Tất cả mọi thứ đá quý khi được nhúng vào mật đều trở nên rực rỡ hơn, tuỳ theo màu sắc của mỗi thứ ; mỗi người cũng đáng yêu hơn trong ơn gọi của mình khi họ kết hợp ơn gọi với lòng đạo đức. Nhờ vậy, công việc săn sóc gia đình trở nên nhẹ nhàng, tình yêu giữa vợ chồng chân thành hơn, việc vâng phục quyền bính thêm dễ dàng và mọi thứ công việc hoá ra ngọt ngào và ổn thoả hơn.

Thật là sai lầm và không thể chấp nhận được khi muốn loại trừ lòng đạo đức ra khỏi đời sống quân ngũ, khỏi các tiệm buôn, khỏi triều đình vua chúa, khỏi nhà cửa của những người đã kết bạn. Con thân mến, đúng vậy. Đời sống thuần tuý chiêm niệm, đời sống đan sĩ và đời sống tu hành không thể thực hiện được nơi những người trên đây. Nhưng ngoài ba loại ơn gọi đó, còn có nhiều loại ơn gọi khác thích hợp để làm cho những người sống các bậc đời ở giữa thế gian nên hoàn thiện. Bất cứ ở đâu, chúng ta cũng có thể và phải khao khát đời sống trọn lành.”